Ngành thép và mía đường suýt 'chết lâm sàng' vì hàng ngoại nhập

Ngành thép và mía đường suýt 'chết lâm sàng' vì hàng ngoại nhập

Ngành thép và mía đường Việt Nam từng đối diện nguy cơ mất thị trường, phá sản do hàng nhập khẩu giá rẻ từ Trung Quốc, Thái Lan tràn vào.

Tại diễn đàn Phòng vệ Thương mại ngày 11/10 ở TP HCM, ông Đinh Quốc Thái, Phó chủ tịch Hiệp hội Thép, nói từ năm 2013-2017, ngành thép Việt Nam đứng trước nguy cơ phá sản do nhập siêu thép từ Trung Quốc. Năm 2016, Việt Nam nhập hơn 22 triệu tấn, trị giá gần 11 tỷ USD, trong khi chỉ xuất khẩu được 3,9 tỷ USD. Điều này gây áp lực lớn cho thép nội địa, đẩy nhiều doanh nghiệp đến bờ vực phá sản.

Trước tình hình đó, Cục Phòng vệ Thương mại (Bộ Công Thương) cho biết đã hỗ trợ ngành thép khởi kiện nhiều vụ chống bán phá giá và áp thuế phòng vệ. Từ 2020 đến nay, doanh nghiệp thép trong nước đã cải thiện doanh thu và lấy lại lợi thế cạnh tranh, giúp duy trì vị thế top 12 thế giới về sản xuất thép.

Tương tự ngành mía đường trước năm 2020 cũng bị ảnh hưởng nặng nề bởi hàng giá rẻ từ Thái Lan tràn vào. Ông Trần Vĩnh Chung, Tổng thư ký Hiệp hội Mía đường, cho biết năm 2020, đường nhập khẩu từ Thái có giá chỉ 340 USD một tấn, thấp hơn nhiều so với giá thành sản xuất, đẩy nhiều doanh nghiệp trong ngành vào tình trạng "chết lâm sàng".

Diện tích trồng mía giảm 50%, số lượng nhà máy sản xuất đường giảm từ 44 xuống còn 20. Giá đường trong nước sau đó cũng lao dốc, xuống 12.600 đồng một kg, thấp hơn hàng Thái Lan 20% và rẻ bằng một nửa so với các nước láng giềng như Campuchia, Lào và Philippines (21.000-25.000 đồng một kg).

Khi Việt Nam chính thức áp dụng biện pháp chống bán phá giá vào tháng 6/2021, ngành mía đường nhanh chóng khởi sắc. Trước đó, diện tích trồng mía liên tục giảm do sức ép cạnh tranh, nhưng từ năm 2021, nhờ các biện pháp bảo vệ, ngành đã có sự phục hồi mạnh. Từ 2023-2024, diện tích trồng mía tăng mạnh, đạt 174.842 ha, trong khi sản lượng đường nội địa cũng tăng từ 862.796 tấn năm 2021 lên gần 1,4 triệu tấn năm 2024. Đây là bước tiến vượt bậc, đánh dấu sự trở lại mạnh mẽ của ngành mía đường Việt Nam.

Biện pháp phòng vệ của ngành thép và mía đường

Cục trưởng Phòng vệ Thương mại Trịnh Anh Tuấn nhận định việc áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại đã giúp bảo vệ môi trường cạnh tranh công bằng, bảo đảm việc làm và thu nhập cho người lao động, đồng thời nâng cao năng lực của doanh nghiệp trong nước. Đến tháng 9 năm nay, Việt Nam đã tiến hành 30 cuộc điều tra phòng vệ thương mại và đang áp dụng 22 biện pháp. Các doanh nghiệp tham gia vào các vụ kiện chống bán phá giá đều có doanh thu hàng năm lớn (ước đạt tổng doanh thu của nhóm này khoảng 475.000 tỷ đồng), tạo việc làm cho hơn 36.000 lao động và thu ngân sách từ thuế phòng vệ thương mại đạt từ 1.200 đến 1.500 tỷ đồng.

Mặc dù biện pháp phòng vệ đã giúp ngành thép và mía đường khôi phục, hàng nhập khẩu và nhập lậu vẫn gia tăng với nhiều chiêu trò tinh vi để lẩn tránh thuế. Do đó, các doanh nghiệp và hiệp hội kêu gọi cơ quan chức năng duy trì và thắt chặt các biện pháp phòng vệ để bảo vệ nền kinh tế trong nước.

Song song với việc phòng vệ thương mại, Việt Nam cũng đã xử lý hiệu quả các vụ kiện chống bán phá giá liên quan đến hàng xuất khẩu, giúp doanh nghiệp tận dụng lợi ích từ hội nhập kinh tế quốc tế. Hàng hóa Việt Nam đã phải đối mặt với 263 vụ điều tra từ 25 thị trường, nhưng nhiều doanh nghiệp đã tránh được việc áp thuế hoặc chỉ bị áp thuế ở mức thấp, giữ được thị trường xuất khẩu.

Đức Duy (Theo VNEXPRESS)Ngành thép